ΜΑΡΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ

Tο πιο πρόσφατο βιβλίο

ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Οι συνδηλώσεις με τις οποίες συνδέθηκε ο όρος στη δυτική κουλτούρα είναι γνωστοί: τα Βαλκάνια, από τη στιγμή της ανακάλυψής τους συνδέθηκαν, μεταξύ άλλων, με τον πριμιτιβισμό, τη βία, την οπισθοδρομικότητα και τον εξωτισμό. Παρά την παρουσία μιας αξιοσημείωτης ακαδημαϊκής βιβλιογραφίας, η οποίαπροέκυψε κυρίως εντός των τριών τελευταίων δεκαετιών και διερεύνησε επισταμένως τις δυτικές φαντασιώσεις σχετικά με το Βαλκάνιο Άλλο, παρατηρείται μια ανεπάρκεια στην ανάλυση των σχέσεων, μεταξύ της Ελλάδας, της Δύσης, της Ανατολής και των Βαλκανίων, όπως αυτές δημιουργήθηκαν και παγιώθηκαν στο νεοελληνικό φαντασιακό. Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι η Ελλάδα ανήκει γεωγραφικά στη Βαλκανική Χερσόνησο, αλλά κατασκευάστηκε συχνά -τόσο στην ελληνική, όσο και στη δυτική φαντασιακή γεωγραφία- ως ''το μόνο δυτικό κράτος της Βαλκανικής'',αποκαλύπτει την περιπλοκότητα των ιεραρχικών μοντέλων γεωγραφικού τύπου, τα οποία συζητούνται εδώ, και προσθέτει ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον στην κύρια προβληματική της μελέτης. Η εξέταση της διαχείρισης του όρου ''Βαλκάνια'' από τη νεοελληνική κουλτούρα βασίζεται κυρίως σε νεοελληνικά λογοτεχνικά κείμενα ποικίλων ειδών ˙ παρ' όλ' αυτά, λόγω ενός βαθύτερου ενδιαφέροντος για τις νεοελληνικές στάσεις απέναντι στο βαλκανικό χώρο, συζητούνται επίσης, ωςεπικουρικά στοιχεία, και άλλα είδη λόγου, όπως για παράδειγμα διπλωματικά, ιστορικά, ανθρωπολογικά ή πολιτικά κείμενα. Μέσω του υλικού αυτού, φιλοδοξώ να αναδείξω ένα θεωρητικό σχήμα, το οποίο εξηγεί τις διακυμάνσεις του νεοελληνικού λόγου που αφορά τα βαλκανικά έθνη. Συγκεκριμένα, ο διερευνητικός νεοελληνικός λόγος για τα Βαλκάνια στις αρχές του 19ου αιώνα, μετατρέπεται σε ένα σαφή εθνικό λόγο στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ σταδιακά αντικαθίσταται από στερεοτυπικές κατασκευές, οι οποίες χαρακτηρίζονται εμφανώς από έναν ιδεολογικοπολιτικό λόγο, στη διάρκεια του βαλκανικού υπαρκτού σοσιαλισμού.